modričaINFO za sve ljude dobre volje
Dan Republike, 29. novembar obilježavao je godišnjicu Drugog zasjedanja AVNOJ-a, kada je u Jajcu donijeta odluka o federalnom ustrojstvu države, a godinama je bio povod za druženje, neradne dane, školske priredbe, crvene marame prvaka i “svinjokolj”.
Istorijskog datuma, 29. novembra 1943. godine, ustanovljen je Nacionalni komitet oslobođenja Jugoslavije i objavljeno da je odlučeno “da se Jugoslavija izgradi na demokratskom, federativnom principu kao zajednica ravnopravnih naroda”, a kraljevskoj vladi u izbjeglištvu zabranjen je povratak u zemlju.
Odlukama ustavnog karaktera ustanovljeni su državni organi i to je bio razlog da upravo taj datum ostane zapisan kao dan stvaranja nove Jugoslavije.
Nakon završetka rata, 1945. godine, 29. novembar se slavio kao Dan Republike i bio jedan od najvećih praznika u nekadašnjoj SFRJ – proslavljao se dva neradna dana uz svečane akademije u glavnim gradovima republika bivše države, djeljenje ordenja, počasne plotune…
Đaci prvaci su dobijali crvene pionirske marame na praznik socijalističke Jugoslavije, a taj dan bio je prepoznatljiv i po tradicionalnom “iću i piću”, u izobilju…
Praznik nije preživeo raspad SFRJ ni u jednoj republici nekadašnje zajedničke države osim u Srbiji, gdje je ukinut tek 2002. odlukom Veća građana Savezne skupštine SRJ (Crna Gora je “odustala” od zvaničnog praznovanja nekoliko godina ranije).
Ratna razaranja “oštetila” su i sjećanja i emocije, ostali su samo jugonostralgičari na svim prostorima nekada velike države “od Vardara do Triglava”, a ni njih nije mnogo.
Slovenci su među najvećim jugonostalgičarima, najbrojniji su među posetiocima Titovog groba na Dan mladosti, najzainteresovaniji za proslave svih nekada zajedničkih praznika…
Dana Republike sjete se tradicionalno i u Tivtu gdje “stari borci” i antifašisti koriste priliku da povuku paralelu između srećno proživljenih vremena u, kažu, “najljepšoj državi na svijetu” sa trenutnim dešavanjima na svjetskoj političkoj sceni.
U prilog priči o rođendanu koji se više ne slavi je i sjećanje mladih, ali dovoljno strarih da pamte školske priredbe organizovane na Dan Republike, okupljanja prijatelja “od juga do sjevera” domovine Jugoslovena, a u centru Beograda svake godine zavijori se i poneka trobojka sa petokrakom…
Pet razloga zbog kojih se obožavao ovaj praznik:
1. Svinjokolj
Radnička klasa je Dan Republike doživljavala kao porodični praznik. Seljaci su ga najčešće koristili za svinjokolj i porodično slavlje. Ustajalo se rano, a porodična trpeza je bila bogata raznovsrnim đakonijama, među kojima je prednjačilo pečenje, pa kad vas neko pita Šta ćeš za 29. novembar?”, to je u prevodu značilo: “Da li jedeš prase ili jagnje?”
2. Nedjelja odmora
Naravno, ovaj dan je po pravilu bio neradan i namjenjen uživanju, a uglavnom se imalo i dva slobodna dana, koji su se vezivali s vikendom, pa su Jugosloveni uživali u pravom mini odmoru.
3. Veći, značajniji i luđi od Nove godine
Dan Republike je bio značajniji praznik od Nove godine, slavlje se spremalo danima unaprijed, a nema osobe koja ga bar na neki način nije obilježavala.
4. Nezaobilazni partizanski filmovi
Uveče su na Prvom programu emitovali partizanski film, a na drugom splet kola i plesova naroda i narodnosti.
5. Časna pionirska
Đaci prvaci su na taj dan postajali Titovi pioniri. U školama su polagali zakletvu uz obavezne priredbe i čitanje sastava na temu:”Zašto volim druga Tita”, a nije rijetkost da su klinci u tim sastavima pisali da ga vole više od mame i tate, bez ideje zašto je to tako. Svaki pionir dobijao je plavu kapu (titovku), crvenu maramu i crvenu pionirsku knjižicu.
“Danas, kada postajem pionir
Dajem časnu pionirsku riječ:
Da ću marljivo učiti i raditi
I biti vjeran i dobar drug;
Da ću voljeti našu samoupravnu domovinu
Socijalističku Federativnu Republiku Jugoslaviju
Da ću razvijati bratstvo i jedinstvo
I ideje za koje se borio Tito;
Da ću cijeniti sve ljude svijeta
koji žele slobodu i mir!
Danas, kada postajem pionir
Dajem časnu pionirsku riječ:
Da ću marljivo učiti i raditi
I biti vjeran i dobar drug;
Da ću voljeti našu samoupravnu domovinu
Socijalističku Federativnu Republiku Jugoslaviju
Da ću razvijati bratstvo i jedinstvo
I ideje za koje se borio Tito;
Da ću ceniti sve ljude svijeta
koji žele slobodu i mir!”
Omiljeni proizvodi bivše Jugoslavije
U vrijeme kad su Gavrilović paštete bile statusni simbol, a “Levisice” privilegija odabranih, postojalo je nekoliko artikala koji će vam sigurno izmamiti osmjeh na lica kad ih se prisjetite.
Pogotovo ako ste u osamdesetim bili deca, ukusi koji su tad bili dostupni vjerovatno sad više ne bi odgovarali našim razmaženim nepcima, ali s obzirom na to da ih više nema, dozvoljeno nam je da ih se prisjećamo kao nečeg najboljeg što smo ikad probali.
Ali, ima tu i nešto za starije – posebna odeća i automobili bili su neizostavni dio oskudne, ali nama drage ponude.
Pipi
Nijedna lista koja se tiče bivše države ne može proći proći bez Pipi i Ane Sasso. Ova oranžada sama po sebi možda nije bila tako zanimljiva kupcima, ali u kombinaciji s vrhunskom reklamom, u doba kad erotika još nije bila dostupna na svakom ćošku, ušla je u legendu i zauvjek će ostati ono čega se sjećamo.
Pekabela i Ledolina
Najbolji i najraznovrsniji sladoledi, san svakog klinca koji je uspio skupiti koji dinar za hladnu poslasticu poslije škole, bili su oni Pekabelini, a djeci su najzanimljiviji bili zbog raznih oblika i boja. Osim toga, sa setom ćete se vjerovatno prisjetiti i legendarne Ledove Ledoline ili Bajke.
Jugoplastika
“Marka za čitavu porodicu” nekada je nudila više od 3.200 raznih proizvoda. Od opreme za školu do raznih drugih predmeta; ovaj je brend mogao se naći u svakom domu.
Zagi i Vučko
Omiljene dječije plišane igračke nisu bile iz japanskih ili američkih crtaća, bile su to maskote velikih sportskih događaja, Univerzijade 1987. i Olimpijskih igara u Sarajevu 1984.
Muški mirisi
Njih je bilo nekoliko. Autohtoni proizvod bio je Vožd, “pravi jugoslovenski miris”, a njemu su konkurenciju pravili Ralon, Pino Silvestre, Hardy… Posljednji je imao i jednu od najomiljenijih reklama na televiziji koja je sasvim ocrtavala duh vremena.
“Stojadin” i Yugo
Fijatova Zastava 101 ili popularni “Stojadin” i kragujevački Yugo bili su omiljena prevozna sredstva u preratnoj Jugoslaviji. Prisjetite se i jedne od najzabavnijih auto-reklama.
Yassa
Yassa i njihova ponuda iz ‘70-ih i ‘80-ih i dan danas ima legendarni status. Jugoslovenski Asortiman Sportskih Artikala mogao se naći u ormaru svakog ko je poželio da u isto vrijeme izgleda i sportski i moderno.
Bronhi
Naravno svi se sjećamo i reklame za Bronhi, čiji su slogan “Lakše se diše” djeca ponavljala svaki put kada bi ih neko ponudio ovom poslasticom.
Pogledajte foto galeriju još nekih proizvoda iz bivše nam države:
Zoran Šišić
Izvor: Srpska Cafe
